HPV Wirus Brodawczaka Ludzkiego

Wirus brodawczaka ludzkiego ( human papilloma virus), zwany w skrócie wirusem HPV, jest przyczyną powstawania zmian na narządach płciowych o charakterze łagodnym lub złośliwym. Istnieje ponad 120 odmian wirusa brodawczaka ludzkiego, a zakażenie nim jest najczęstszą chorobą przenoszoną drogą płciową. Szacuje się, że dotyczy nawet około 50% populacji, choć nie każde zakażenie kończy się chorobą. Jednakże raki wywołane przez HPV stanowią aż 3,3% zachorowań na raka wśród kobiet i 2% wśród mężczyzn – warto więc wiedzieć, jakie objawy powinny nas zaniepokoić.

Spis treści:

1. Wirus HPV – rodzaje
2. Wirus brodawczaka ludzkiego – zachorowalność
3. Kłykciny kończyste – zmiany łagodne
4. Kłykciny kończyste u kobiet
5. Kłykciny kończyste u mężczyzn
6. HPV i zmiany onkologiczne – rak prącia
7. Bowenoid papulosis, czyli grudkowatość bowenoidalna
8. Choroba Bowena wywołana wirusem HPV
9. Erytroplazja Queyrata
10. Rak sromu u kobiet
11. Jak rozpoznać raka sromu?
12. HPV wywołuje też raka pochwy
13. Dysplazja szyjki macicy
14. Rak szyjki macicy a wirus HPV
15. Typy raka szyjki macicy
16. Rak odbytu a wirus HPV
17. Testy PCR w diagnostyce HPV – najdokładniejszy wynik
18. FAQ – wirus HPV

Wirus HPV – rodzaje

Wirusy HPV dzieli się na dwa rodzaje pod kątem ryzyka onkologicznego, które wywołują. I tak zmiany łagodne w postaci kurzajek i brodawek wywołują wirusy typu HPV 1 i 2. Do typu niskiego ryzyka zalicza się także wirusy 6, 11, 42-44 wywołujące łagodne, poddające się leczeniu, zmiany na narządach płciowych – kłykciny kończyste.

Do typu II, wysokiego ryzyka, zalicza się warianty 16 i 18, nieco rzadziej 31, 33, 35 51-58, które najczęściej prowadzą do niekontrolowanych podziałów komórkowych – onkogennych. Typy 16 i 18 są odpowiedzialne za aż 2/3 wszystkich przypadków raka szyjki macicy i raka prącia.

Wirus brodawczaka ludzkiego – zachorowalność

HPV szerzy się głównie pośród osób młodych, aktywnych seksualnie. Średni wiek wykrywania wirusa brodawczaka ludzkiego u kobiet to 19 lat, a u mężczyzn 22 lata. Choroba jest wysoce zakaźna i nie zawsze chroni przed nią prezerwatywa. Szacuje się, że zakażeniu ulega 50-70 % partnerów seksualnych osób z kłykcinami. Zakażone wirusem brodawczaka ludzkiego mogą być także dzieci. Chorobą mogą zakazić się jeszcze w życiu płodowym, podczas porodu lub w wyniku molestowania seksualnego.

Okres wylęgania brodawek średnio wynosi 3 miesiące, choć mogą pojawić się w przedziale od 6 tygodni aż do 8 miesięcy. Wygląd brodawki zależy od typu wirusa, umiejscowienia, czasu występowania zmian oraz stanu chorego.

Kłykciny kończyste – zmiany łagodne

Kłykciny kończyste (condylomata acuminata) to brodawkowate zmiany na błonach śluzowych narządów płciowych, jamy ustnej i odbytu. Przyczyną wystąpienia kłykcin kończystych w okolicach odbytu u kobiet jest wtórne zakażenie od zmian z okolic sromu. U mężczyzn występują częściej i zazwyczaj są wynikiem stosunków analnych.

Kłykciny kończyste u kobiet

Kłykciny kończyste u kobiet przybierają postać miękkich grudek – brodawek. Pojawiają się na wargach sromowych, w obrębie krocza oraz w jego okolicach. Ale mogą też zajmować nabłonek pochwy, cewkę moczową, szyjkę macicy oraz wspominany już odbyt.

Kłykciny kończyste u mężczyzn

Kłykciny kończyste narządów płciowych u mężczyzn pojawiają się na brzegach żołędzi, w okolicach wędzidełka, na wewnętrznej stronie napletka, skórze worka mosznowego i w pachwinach. Wykwity przyjmują różną postać i kolor. Mogą być wydłużone, nitkowate lub uszypułowane. Pojedyncze lub liczne, często łączą się w grupy wykwitów. Występują w kolorze białym, białoszarym lub różowym.

HPV i zmiany onkologiczne – rak prącia

Wirus brodawczaka ludzkiego HPV prowadzi także do poważniejszych zmian onkologicznych i wywołuje raka, u mężczyzn – prącia. Czynnikami zwiększającymi ryzyko choroby są nieleczona stulejka i niedostateczna higiena intymna. Z kolei chroni przed nim… obrzezanie, zwłaszcza w okresie niemowlęctwa. Chorobę trudno zdiagnozować. Rak prącia bywa mylony z kiłą, wrzodem miękkim lub opryszczką narządów płciowych.

Zmiany nowotworowe w przypadku raka prącia dotyczą żołędzi i napletku, rzadziej występują w innych miejscach na prąciu. Początkowo są czerwone i mają szorstką powierzchnię. W miarę upływu czasu mogą pojawić się nadżerki, owrzodzenia lub kalafiorowate narośla, a nowotwór przenosi się do głębiej położonych tkanek. Trudnym przypadkiem jest naciekanie nowotworu do cewki moczowej, które może utrudniać oddawanie moczu a nawet prowadzić do jego całkowitego zatrzymania, co powoduje poważne konsekwencje dla całego organizmu. Nowotwór prącia leczy się krioterapią oraz laserem. W przypadku raka kolczystokomórkowego dochodzi do amputacji prącia.

Bowenoid papulosis, czyli grudkowatość bowenoidalna

Grudkowatość bowenoidalna to bardzo rzadka choroba błon śluzowych narządów płciowych, której przyczyną jest zarażenie wirusem brodawczaka ludzkiego. To stan przedrakowy, który może przejść w ciężki przypadek raka kolczystokomórkowego prącia lub sromu. U mężczyzn grudki zlokalizowane są na żołędzi, u kobiet na wargach sromowych i w fałdach pachwinowych oraz w okolicach odbytu. Aż 75% kobiet chorujących na grudkowatośc bowenoidalną lub partnerek chorych mężczyzn ma zmiany dysplastyczne szyjki macicy w wyniku tej choroby, dlatego należą do grupy wysokiego ryzyka narażonej na raka szyjki macicy.

Jak rozpoznać grudkowatośc bowenoidalną? Zmiany skórne w bowenoid papulosis to płasko wyniosłe, kilku milimetrowe grudki, które niekiedy zlewają się ze sobą. Mają zabarwienie różowe lub delikatnie brunatne i gładką powierzchnię. Grudkowatość bowenoidalna może ustąpić samoistnie, ale może mieć także wieloletni i skomplikowany przebieg.

Choroba Bowena wywołana wirusem HPV

Pod nazwą choroby Bowena kryje się rak kolczystokomórkowy wywoływany przez wirusa brodawczaka ludzkiego. W tej odmianie nowotworu komórki rakowe początkowo znajdują się pod błoną podstawną naskórka. Nieleczone przemieszczają się do głębszych tkanek, węzłów chłonnych i kości. Najczęściej diagnozuje się ją u kobiet powyżej 60 roku życia.

Podstawą zdiagnozowania choroby Bowena jest dokładne rozeznanie zmian. Te najczęściej swędzą i nieco inaczej wyglądają u kobiet, i u mężczyzn. U kobiet występują na wargach sromowych mniejszych. Są liczne, ale rozdzielone od siebie, płaskie, o barwie od czerwonej po ciemnobrązową. U mężczyzn zmiany pojawiają się na prąciu. Są to rumiane wypryski z tendencją do złuszczania się, które z czasem przechodzą w nadżerki lub owrzodzenia– powiedział dr n. med. Igor Michajłowski, specjalista dermatolog-wenerolog z Gdańska

Jak leczy się chorobę Bowena? Mało zaawansowane zmiany i u kobiet, i u mężczyzn, poddawane są krioterapii oraz smarowane kremem z z 5-fluorouracylem. Pacjentkom starszym zaleca się chirurgiczne wycięcie sromu, a mężczyznom zmiany usuwa się chirurgicznie lub laserowo.

Erytroplazja Queyrata

Chorobę Bowena u mężczyzn przypomina nieco inna, również wywoływana przez wirusa HPV – erytroplazja Queyrata. To odmiana raka kolczystokomórkowego. Pojawia się zwykle w późnym wieku. Jest to krwisto czerwona, lśniąca zmiana na żołędzi, która w późniejszych stadiach pokrywa się strupem. W leczeniu stosuje się kremy: 5-fluorouracylowe oraz z 5% imikwimodem.

Erytoplazja Queyrata rzadko występuje u kobiet, jeśli się pojawia, to na sromie.

Rak sromu u kobiet

Rak sromu to kolejna choroba wywoływana przez HPV, stosunkowo rzadka, bo stanowi jedynie 3-5 % wszystkich nowotworów złośliwych narządów płciowych u kobiet. Często tworzy się na podłożu blizn oraz na skórze drażnionej przez długo utrzymujący się stan zapalny. Rak srom obejmuje wargi sromowe większe i mniejsze, łechtaczkę, okolice przedsionka pochwy oraz skórę krocza i ujścia zewnętrznego cewki moczowej. Zmiany swędzą lecz wymagają rozróżnienia od innych chorób tej okolicy, którym towarzyszy świąd. Wyróżniamy dwa typy raka sromu.

Jak rozpoznać raka sromu?

W fazie początkowej powinny nas zaniepokoić następujące objawy:

• czerwona, biała lub ciemnobrązowa zmiana na narządach płciowych
• guzki umiejscowione w okolicy sromu
• zmiany swędzące lub krwawiące
• każde znamię barwnikowe

Rak sromu często i szybko daje przerzuty do węzłów chłonnych, dlatego nie wolno bagatelizować nawet najmniejszych zmian w okolicach sromu i jak najszybciej konsultować je z lekarzem. Choroba w zaawansowanej postaci nie sprawia trudności diagnostycznych.

HPV wywołuje też raka pochwy

Wirus HPV prowadzi także do rzadko występującego raka pochwy. To nowotwór płaskokomórkowy lub jednokomórkowy gruczolak.

Rak pochwy umiejscowiony jest w jej górnej części, w okolicach szyjki macicy. Jednokomórkowy gruczolak dotyczy osób młodszych, natomiast rak płaskokomórkowy najczęściej rozwija się między 45-65 rokiem życia – precyzuje dr n. med. Igor Michajłowski, specjalista dermatolog-wenerolog z Gdańska.

Rak pochwy często przebiega bezobjawowo zarówno we wczesnym, jak i w zaawansowanym stadium. Czasem skazują na niego obfite upławy lub krwawienia po badaniu ginekologicznym albo stosunku seksualnym. Stosunkowo łatwo jednak te objawy przeoczyć i zbagatelizować.

Dysplazja szyjki macicy

Wirus HPV II typu może wywoływać także dysplazję szyjki macicy, stan przedrakowy. Są to nieprawidłowe zmiany w budowie tkanek szyjki macicy. Ryzyko przejścia w nowotwór złośliwy zależy od stopnia zaawansowania zmiany. Dlatego bardzo ważna jest wczesna diagnostyka i szybka reakcja – podjęcie odpowiedniego leczenia.

Rak szyjki macicy a wirus HPV

Najpoważniejszą chorobą spowodowaną przez onkogennego wirusa brodawczaka ludzkiego jest rak szyjki macicy. Tworzy się z komórek nabłonka szyjki łączącej jamę macicy z pochwą, które doświadczają mutacji genetycznej polegającej na zmianie cyklu życia komórki. Komórki nowotworowe rozmnażają się z nieokreśloną częstotliwością i nie giną. Przekształcają się w guz. Zakażenie przenosi się najczęściej przez kontakt dopochwowy i zarażenie wirusem HPV – choć przyczyny powstawania raka nadal nie są do końca jasne, ponieważ układ odpornościowy większości kobiet jest w stanie powstrzymać rozwój wirusa HPV w nowotwór.

Typy raka szyjki macicy

Od typu komórek, w których powstaje mutacja, zależy zakwalifikowanie raka do danego typu histologicznego, co pozwala ustalić dalsze odpowiednie leczenie – wyjaśnia dr n. med. Igor Michajłowski, specjalista dermatolog-wenerolog z Gdańska.

 

Rak odbytu a wirus HPV

HPV wywołuje także raka odbytu – złośliwy nowotwór końcowego odcinka przewodu pokarmowego. Narażone na niego są osoby uprawiające seks analny. Choroba długo może przebiegać bezobjawowo.

Dopiero w zaawansowanym stadium rozwoju raka odbytu mogą wystąpić następujące objawy:

• krew w kale lub/i krwawienie z odbytu,
• biegunki i/lub zaparcia,
• uczucie niepełnego wypróżnienia,
• kolka jelitowa, która powoduje potrzebę wypróżnienia,
• ból brzucha i/lub krocza.

Raka odbytu najczęściej leczy się chirurgicznie, wycinając go. Operacja może obejmować wycięcie miejscowe, resekcję przednią z pozostawieniem zwieraczy i wycięcie brzuszno-kroczowe z wytworzeniem sztucznego odbytu – kolostomii. W trakcie operacji lekarz wyprowadza jelito grube na powierzchnię brzucha i zakłada worek stomijny, który pozwala wydalać treść jelitową. Wybór jednej z trzech metod zależy od wielkości i umiejscowienia guza oraz głębokości naciekania. Zarówno przed, jak i po operacji stosuje się dodatkowo napromieniowanie i chemioterapię, aby zniszczyć ogniska raka w węzłach chłonnych i zapobiec przerzutom.

Testy PCR w diagnostyce HPV – najdokładniejszy wynik

Obecnie skuteczną metodą diagnozującą obecność wirusa HPV są testy PCR. Jeśli istnieje cień podejrzenia, warto je zrobić, bo leczenie chorób spowodowanych przez wirusa brodawczaka ludzkiego jest tym skuteczniejsze, im wcześniej podjęte. Analiza metodą PCR pozwala na wykrycie materiału genetycznego wirusa, jest bardzo dokładna.

W naszej ofercie znajdziesz testy na:

• rzeżączkę,
• kiłę,
• opryszczkę,
• chlamydiozę
• oraz wiele innych.

Wynik badania możesz skonsultować z jednym z naszych specjalistów – doświadczonych lekarzy wenerologów z Clinica Dermatologica w Gdańsku.

FAQ – wirus HPV

1. Jak wykryć obecność wirusa HPV?

Najlepiej robiąc test na jego obecność. Najbardziej wiarygodne wyniki dają testy, które wykrywają materiał genetyczny wirusa za pomocą reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR) – ich dokładność wynosi aż 99%. Taki test można zamówić przez Internet.

2. Czy zakażenie wirusem HPV jest niebezpieczne?

Prawie 50% populacji przechodzi zakażenie wirusem HPV. Układ odpornościowy radzi z nim sobie w różny sposób. Jeśli doszło do infekcji wirusami niskiego ryzyka, wówczas zakażenie manifestuje się jako kłykciny kończyste i nie zagraża życiu, choć nadal warto je leczyć, aby nie przekazywać innym wirusa. Jeśli jednak zakaziliśmy się onkogennymi typami wirusa wówczas możemy zachorować na tak poważne choroby jak raka prącia, szyjki macicy, sromu lub odbytu. Choroby te dopiero w późnym stadium dają objawy.

3. Dlaczego warto diagnozować obecność wirusa HPV?

Im wcześniej wyryte zakażenie, tym większe szanse na powodzenie leczenia. Wynik testu nie tylko potwierdza lub wyklucza zakażenie wirusem HPV ale także rozpoznaje jego typ, co umożliwia lekarzowi podjęcie decyzji co do leczenia.

---

Bibliografia

1. Marek Sikorski, Zakażenia HPV – współczesne poglądy i praktyka, Poznań 2008
2. Kiviat N, Koutsky L. Specific human papillomavirus types as the causal agents of most cervical intraepithelial neoplasia: implications for current views and treatment. J Natl Cancer Inst. 1993, 85, 934-935
3. Nowicki Andrzej, Borowa Iwona, Maruszak Ma∏gorzata, Zachowania zdrowotne kobiet w zakresie zapobiegania, wczesnego wykrywania stanów przedrakowych i raka szyjki macicy [w:] Ginekol Pol. 2008, 79, 840-849
4. Munoz N, Bosch F, De Sanjose S, [et al.]. Epidemiologic classification of human papillomavirus types associated with cervical cancer. N Engl J Med. 2003, 348, 518-52
5. Majewski S., Jablonska S.: Human papillomavirus-associated tumors of the skin and mucosa, J Amer Acad Dermatol 1977, 36, 659-85
6. Majewski S., Jablonska S.: Immunology of HPV infection and HPV-associated tumors, Int J Dermatol 1998, 37, 81–95. 3. Bosch F. X., Manos M. M., Munoz N. i wsp.: Preval