Wenerofobia – jako jedna z fobii prostych
Wenerofobia należy do tzw. fobii prostych (specyficznych). Fobie proste to nieuzasadniony, bardzo silny lęk w kontakcie z konkretnym przedmiotem, osobą bądź zjawiskiem. Najczęstszym mechanizmem obronnym praktykowanym przez ludzi jest unikanie bodźca wywołującego negatywne uczucia. Taka strategia często bywa połączona ze stosowaniem licznych zachowań zabezpieczających (ratunkowych). Te mechanizmy postępowania nie pozwalają skonfrontować się z tym, czego pacjent się boi, co doprowadza do nasilenia lęku na zasadzie mechanizmu błędnego koła. W konfrontacji z czynnikiem wywołującym fobię pacjenci odczuwają liczne objawy somatyczne, do których zaliczają się kołatanie serca, duszność, zawroty głowy, mrowienie czy drętwienie ciała, co w istotny sposób doprowadza do ich katastroficznej interpretacji, co nasila uczucie lęku.
Wenerofobia na tle innych fobii prostych
Z danych statystycznych wynika, że fobie proste występują u ok. 0,2% ludności, a leczy się co czwarta osoba. 15 do 25% wszystkich fobii dotyczy urazów i chorób. W tej właśnie grupie fobii prostych znajduje się wenerofobia, czyli lęk przed chorobami wenerycznymi.
Wenerofobia – objawy
Wenerofobia objawia się najczęściej w wieku średnim. Wyróżnia się dwa podtypy wenerofobii: typ pierwszy występuje u pacjentów zdrowych i nigdy nie leczonych z powodu chorób wenerycznych, typ drugi występuje u osób obciążonych chorobą weneryczną w wywiadzie, jednakże po pozytywnie zakończonym leczeniu.
Wenerofobia schemat postępowania pacjentów
Pacjenci pierwszej pomocy szukają u lekarzy rodzinnych, choć jest to poprzedzone poczuciem lęku i wstydu. Zdarzają się również przypadki, gdy pacjenci na własną rękę wykonują badania laboratoryjne i testy na obecność chorób wenerycznych. Ponieważ wyniki nie wskazują na żadną z chorób wenerycznych jest to powodem lęku, który wtórnie nasila dolegliwości somatyczne. Stany lękowe i towarzyszące im objawy somatyczne powodują, że pacjenci udają się na konsultację do dermatologa-wenerologa, urologa lub ginekologa. Cierpiący na wenerofobię trafiają tam, skarżąc się na różnorodne objawy, które nie znajdują potwierdzenia w badaniu fizykalnym. Ponieważ diagnoza nie uspokaja pacjentów, zmieniają oni lekarzy, powielają badania laboratoryjne lub też na własną rękę stosują leki przeciwzapalne, przeciwbólowe czy antybiotyki. Następnie coraz bardziej pacjenci koncentrują się na swoim stanie zdrowia, zgłaszają coraz dziwniejsze symptomy chorobowe, okresowo popadają w stan obniżonego nastroju, a nawet w depresję, gdyż wychodzą z założenia, że skoro nikt nie potrafi postawić prawidłowej diagnozy, to są poważnie chorzy.
Wenerofobia – leczenie
Psychoterapia poznawczo-behawioralna to metoda leczenia z wyboru w przypadku wenerofobii. Najczęstsze stosowane techniki to stopniowa ekspozycja, systematyczna desensytyzacja czy modelowanie, u których podłoża leży proces stopniowego narażania się na sytuacje, powodujące uczucie lęku. Konsekwencją psychoterapii jest habituacja, czyli oswajanie lęku i zmniejszenie katastroficznej interpretacji związanej ze zgłaszanymi objawami. Wielokrotnie pacjenci zbyt późno zgłaszają się na wizytę psychiatryczną, w związku z tym do opisywanych wcześniej objawów dołączają się inne objawy psychopatologiczne, wskutek czego konieczne jest stosowanie farmakoterapii. Lekami z wyboru stosowanymi w terapii są selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, mające działanie przeciwdepresyjne, podawane w zaburzeniach ze spektrum zaburzeń lękowych, lub leki zwiększające stężenie serotoniny i noradrenaliny – wenlafaksyna lub duloksetyna, działające jednocześnie przeciwbólowo i obniżające natężenie somatycznych objawów lęku.