Kwas glikolowy jest najprostszym kwasem organicznym należącym do grupy ⍺-hydroksykwasów. Dzięki niskiej masie molekularnej może łatwo przenikać w głąb skóry. W naturze występuje w trzcinie cukrowej, ananasach, niektórych rodzajach melonów i w winogronach. Jako środek peelingujący jest stosowany od lat 80-tych XX wieku, kiedy wykazano jego działanie lecznicze polegające na wprowadzaniu zmian w strukturze skóry poddanej działaniu kwasu.
Stężenia kwasu glikolowego używane w kosmetyce i medycynie
Kwas glikolowy stosowany w kosmetyce i medycynie estetycznej występuje w kilku stężeniach. Moc związku używanego do przeprowadzenia peelingu jest dobierana do indywidualnych potrzeb pacjenta, z uwzględnieniem rodzaju skóry, przyczyny dla której wykonywany jest zabieg oraz oczekiwanego efektu.
Kwas glikolowy o stężeniu poniżej 15% jest używany w kosmetyce.
Charakteryzuje się silnym działaniem nawilżającym i niewielkim działaniem złuszczającym (złuszczanie dotyczy powierzchniowej warstwy naskórka). Zabieg z użyciem kwasu glikolowego o niskim stężeniu stymuluje regenerację skóry właściwej poprzez pobudzanie aktywności fibroblastów, czyli komórek wchodzących w skład tkanki łącznej.
Zastosowanie pośrednich stężeń kwasu glikolowego (od 20 do 35%) ma efekt peelingu powierzchniowego (czyli obejmującego zasięgiem jedynie wierzchnie warstwy naskórka – rogową i ziarnistą), jednocześnie ma działanie oczyszczające i nawilżające.
Wysokie stężenia kwasu glikolowego (od 50 do 70%) są używane wyłącznie w trakcie peelingów medycznych, silnie złuszczają naskórek oraz intensywnie pobudzają procesy regeneracyjne w skórze właściwej.
Zasada działania kwasu glikolowego na skórę
Najważniejszą cechą kwasu glikolowego decydującą o jego użyteczności jako substancji peelingującej jest jego zdolność do osłabiania połączeń pomiędzy komórkami budującymi warstwę rogową naskórka, co skutkuje oddzielaniem się całych warstw komórek. Jest to wynikiem hamowania aktywności enzymatycznej niektórych białek metabolizujących lipidy wchodzące w skład skóry oraz zmiany polarności lipidów budujących warstwę rogową naskórka. Obniżenie pH nałożonego na skórę kwasu glikolowego dodatkowo nasila jego działanie złuszczające.
Kwas glikolowy ma zdolność penetracji w głąb mieszków włosowych oraz usuwania z nich międzykomórkowych substancji cementujących, co hamuje rozwój trądziku i poprawia wygląd skóry.
Bardzo cenną cechą kwasu glikolowego jest jego zdolność do zatrzymywania wody w warstwie rogowej naskórka dzięki interferencji kwasu w lipidy budujące warstwę ochronną skóry. Z tego powodu zabiegi wykonywane przy użyciu niższych stężeń kwasu mają właściwości mocno nawilżające.
Regularne poddawanie skóry działaniu kwasu glikolowego prowadzi do poprawy stanu skóry właściwej. Jest to efektem stymulacji fibroblastów do zwiększonej produkcji kolagenu i mukopolisacharydów, poprawą stanu włókien sprężystych budujących skórę oraz wzrostem jej grubości o około 25%.
Wskazania do przeprowadzenia peelingu glikolowego
Ze względu na szerokie spektrum efektów działania kwasu zależnych od jego stężenia oraz bardzo nikłe szanse na nadwrażliwość na stosowaną substancję, peeling glikolowy można polecić w zasadzie wszystkim osobom borykającym się z problemami skórnymi.
Najpopularniejsze wskazania do przeprowadzenia peelingu z wykorzystaniem kwasu glikolowego obejmują:
- przebarwienia, zwłaszcza te będące skutkiem stanu zapalnego;
- trądzik oraz blizny potrądzikowe;
- rogowacenie mieszkowe;
- brodawki łojotokowe;
- starzenie się skóry twarzy, fizjologiczne oraz wywołane nadmierną ekspozycją na słońce;
- nadmierną suchość skóry;
- rozstępy, cellulit.
W zależności od stanu skóry pacjenta i jej wrażliwości lekarz dobiera stężenie kwasu oraz odpowiedni jego nośnik. Stosuje się podłoża żelowe, najłagodniejsze, dopasowane do potrzeb osób o skórze wrażliwej oraz podłoża wodniste, charakteryzujące się szybszą penetracją naskórka ale jednocześnie większym działaniem drażniącym.
Przebieg zabiegu z wykorzystaniem kwasu glikolowego
Na dwa tygodnie przed planowanym peelingiem glikolowym pacjent powinien zacząć stosować preparat z niskim stężeniem kwasu (z zakresu 4 – 15%). Ma to na celu przygotowanie skóry do zabiegu oraz wykluczenie ewentualnej nadwrażliwości na tę substancję.
W trakcie zabiegu skóra zostaje umyta i odtłuszczona, a następnie obniża się jej pH poprzez nałożenie preparatu z kwasem glikolowym o pH 4,5. Niższe od fizjologicznego pH skóry wzmacnia działanie złuszczające kwasu. Kolejnym, właściwym etapem peelingu jest nałożenie na skórę roztworu kwasu glikolowego o dobranym przez lekarza stężeniu i pozostawienie go na powierzchni skóry do czasu wystąpienia zaczerwienienia. Ostatnim etapem jest neutralizacja kwasu poprzez przemycie skóry wodnym roztworem wodorowęglanu sodu.
Peelingi medyczne (przy użyciu wysokich stężeń kwasu glikolowego) dają efekt będący wypadkową zastosowanego stężenia kwasu oraz czasu jego penetracji w głąb skóry.
Dowiedziono, że kwas o stężeniu poniżej 50% dociera do warstwy ziarnistej naskórka, zastosowanie kwasu o stężeniu od 50 do 70% powoduje oddziaływanie na błonę podstawną, czyli część oddzielającą naskórek od skóry właściwej, natomiast peeling wykonany kwasem o stężeniu 70%, pozostawionym na skórze na dłuższy czas (do 30 min) to tzw. peeling głęboki, którego zasięg sięga aż do warstwy brodawkowatej skóry.
Przeciwwskazania do wykonywania peelingu glikolowego
Peelingowi medycznemu z wykorzystaniem kwasu glikolowego jako substancji czynnej nie powinni poddawać się pacjenci cierpiący na:
- choroby autoimmunologiczne;
- alergie skórne;
- opryszczkę w aktywnej formie;
- nowotwory.
Zabieg nie jest wskazany dla kobiet w ciąży i karmiących piersią, powinny go też unikać osoby ze skłonnościami do powstawania bliznowców (czyli nadmiernie rozrośniętych blizn), z uszkodzeniami skóry oraz pacjenci, którzy w ciągu ostatniego pół roku byli leczeni za pomocą przyjmowanych doustnie pochodnych witaminy A.
Dodatkową zaletą peelingu z wykorzystaniem kwasu glikolowego jest fakt, że ze względu na niewielkie łuszczenie się skóry poddanej zabiegowi nie wymaga on specjalnego przeorganizowania życia zawodowego pacjenta. Peeling glikolowy jest relatywnie niedrogim zabiegiem, co również przekłada się na jego dużą popularność.